Patent aanvragen op alleen een idee: kan dat?

Kun je een patent verkrijgen op slechts een idee? Het korte antwoord is ja, dat kan! Maar dan moet het idee wel in voldoende mate zijn uitgewerkt in de patentaanvraag. Het is daarbij belangrijk om je te realiseren dat patenten in principe niet worden verleend op basis van alleen een idee. Een patent gaat over een uitvinding en een idee in een patentaanvraag is nog geen volwaardige uitvinding. Je zult je idee moeten uitwerken tot een concreet concept dat in een volwaardige patentaanvraag kan worden beschreven. Het kan natuurlijk ook zijn dat je uitvinding nog niet compleet is maar dat je al wel een prototype, een model of een tekening hebt. Een patent verleent je exclusieve rechten op de uitvinding die voortkomt uit dat idee, mits deze aan bepaalde criteria voldoet. Dit betekent dat je de technische details en toepasbaarheid van je idee zult moeten aantonen voordat je een patent kunt verkrijgen. Dus, voordat je de voordelen van een patent kunt oogsten, moet je jouw idee omzetten in iets tastbaars en technisch haalbaars.

Kortom, patent aanvragen op slechts een idee is mogelijk mits het concept voldoende is uitgewerkt om voor bescherming in aanmerking te komen. Waarom is dat? Een patent is een waardevol juridisch instrument dat uitvinders beschermt tegen ongeoorloofd gebruik van hun innovaties. Voor een succesvolle patentaanvraag (daarmee bedoelen we dat de aanvraag wordt goedgekeurd) moet het idee aan strikte voorwaarden voldoen: het moet vernieuwend, inventief en industrieel toepasbaar zijn. En om te kunnen beoordelen of het idee aan deze drie voorwaarden voldoet moet het voldoende zijn uitgewerkt in de patentaanvraag:

Voorwaarden voor een patentaanvraag

1. Vernieuwend. Het idee mag wereldwijd niet eerder openbaar zijn gemaakt. Zelfs een kleine publicatie kan als openbaring worden beschouwd. Een grondige zoektocht in octrooidatabanken, zoals Espacenet, kan helpen bij het bepalen van de uniciteit van het idee.
2. Inventief. Een idee moet verder gaan dan voor de hand liggende oplossingen en een originele bijdrage leveren. Het moet niet evident zijn voor iemand met kennis in het vakgebied.
3. Industrieel toepasbaar. Het idee moet niet alleen innovatief zijn, maar ook praktisch toepasbaar op een schaal die relevant is voor de industrie.

De aanvraagprocedure

Een patentaanvraag vereist een gedetailleerde beschrijving van het idee en de uitvoering ervan. Een deskundige moet de beschrijving begrijpen, dus voldoende details zijn essentieel. In tegenstelling tot een gangbare misvatting is een werkend prototype niet nodig; het idee moet alleen voldoende ontwikkeld zijn om door een expert te worden begrepen. Als het idee nog niet volledig is uitgewerkt, maar de essentiële details zijn wel beschikbaar, dan kan nog steeds een patentaanvraag worden ingediend. Bijvoorbeeld, als het exacte materiaal voor een onderdeel nog moet worden bepaald en dit niet cruciaal is voor de werking, kan de aanvraag al worden ingediend. Nogmaals, het opstellen van een patentaanvraag is specialistenwerk en ik zou dat echt aan een patentgemachtigde overlaten. Zie voor meer info over de aanvraag de pagina over het aanvragen van een patent.

Alternatieven om je idee te beschermen

Ideeën die niet voldoende zijn uitgewerkt kunnen dus niet worden beschermd door een patent. Maar misschien zijn er andere rechten die bescherming kunnen bieden. Voor technische innovaties is een patentaanvraag geschikt, waarbij de beschrijving dus voldoende details moet bevatten. Als het idee te maken heeft met het uiterlijk van een product, kan bescherming worden verkregen via een modelregistratie. Een merkregistratie is geschikt voor de bescherming van namen of logo's. Dus als een patentaanvraag (nog) niet lukt zijn er misschien nog andere mogelijkheden.

Extra informatie toevoegen na indiening van de aanvraag?

Na de indiening van een patentaanvraag is het soms mogelijk om aanvullende informatie en bewijsstukken te leveren om de aanvraag te versterken. Dit kan belangrijk zijn als er bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen zijn of als er extra details zijn die de uitvinding verduidelijken. Extra informatie toevoegen moet gebeuren binnen de daartoe gestelde termijnen. En deze termijnen variëren afhankelijk van het rechtsgebied (ik bedoel: welk land of landen moet het patent gaan gelden) en het soort aanvraag. Over het algemeen is het verstandig om zo snel mogelijk relevante informatie toe te voegen nadat de initiële aanvraag is ingediend. Als je al voor de indiening van de patentaanvraag denkt dat je misschien na indiening nog extra informatie wil toevoegen is het zaak om dit zo vroeg mogelijk met de patentgemachtigde te bespreken.

Waarom zo snel mogelijk indienen en later informatie toevoegen?

Maar waarom zou je zo snel mogelijk je patent aanvraag willen indienen? Het antwoord op deze vraag hangt af van je doelstellingen. Patenteren als je alleen nog maar een idee hebt kan zowel degenen helpen die hun briljante concept als idee willen verkopen, als degenen die het idee zelf willen ontwikkelen, op de markt brengen en beschermen. Dat zijn twee belangrijke redenen waarom je een patent op je idee zou willen aanvragen: ten eerste, om jezelf in een sterke positie te plaatsen bij potentiële kopers van het idee, en ten tweede, om je concept te beschermen terwijl je eraan werkt om het verder tot ontwikkeling te brengen. Is het wel verstandig is om snel een aanvraag in te dienen en later informatie toe te voegen, met name wanneer een veelbelovend idee nog niet is getest. Vaak hebben mensen of bedrijven externe hulp nodig om een idee te testen en verder te ontwikkelen, vanwege beperkte financiële middelen, ontbrekende kennis, of een gebrek aan infrastructuur zoals een laboratorium. Idealiter zouden ze een patent willen aanvragen voordat ze externe partijen benaderen, maar op dat moment weten ze niet zeker of het idee werkt. De vraag is dan of alleen theoretisch bewijs voldoende is om aan te tonen dat het idee effectief is en nieuw, zonder overtuigend experimenteel bewijs. Experimenteel bewijs kan eventueel later worden toegevoegd, maar hier kleven risico's aan, vooral als het effect anders blijkt dan oorspronkelijk beschreven. Dan heb je een probleem. Het optimale scenario is om experimenteel bewijs direct in de patentaanvraag op te nemen, omdat na indiening geen informatie kan worden toegevoegd. In de Europese procedure kan echter later extra bewijs worden aangeleverd, mits het aangetoonde effect al werd gesuggereerd in de oorspronkelijke aanvraag. Het is echter raadzaam om te wachten tot er ten minste een 'proof of concept' is voordat een patentaanvraag wordt ingediend. Het opnemen van alleen theoretisch bewijs in de aanvraag is mogelijk, maar brengt ook weer risico's met zich mee. Hoewel een uitvinder misschien overtuigd is van de nieuwheid en de werking van de uitvinding, kan dit dan door de beoordelaar als voor de hand liggend worden beschouwd. Voor uitvinders afhankelijk van externe partijen voor experimenten is dit dus een delicaat evenwicht tussen vroege bescherming en het verkrijgen van voldoende bewijs voor een verleenbare aanvraag. Vaak moet er met andere partijen worden samengewerkt voor het verkrijgen van bewijs en het gebruik van een geheimhoudingsverklaring kan helpen bij het beschermen van intellectueel eigendom bij samenwerkingen. Samenvattend kun je zeggen dat het indienen van een onvolledige aanvraag op zich wel kan maar dit de nodige risico's met zich meebrengt. Ga in dergelijke gevallen op tijd overleggen met je octrooigemachtigde.