Unitair Octrooi voor patent aanvragen in de hele EU

Het idee is om met het Unitair Octrooi in één keer patent aan te kunnen vragen in de hele EU

Patenten
unitair octrooi in de EU

Het Unitair Octrooi, dat per 1 juni 2023 van kracht wordt, is een Europees octrooi dat de mogelijkheid biedt om met één enkel verleend patent bescherming voor je uitvinding te verkrijgen in de EU-landen die zich hebben aangesloten bij het Unitair Octrooi-systeem. Bij de start van het systeem zijn dit de volgende 17 EU-landen: Oostenrijk, België, Bulgarije, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Portugal, Slovenië en Zweden.

Het was zo'n mooi idee: met één procedure tegelijkertijd patent aanvragen in alle landen van de EU. Dit werd het Unitair Octrooi genoemd. Immers, het was en is nog steeds zo dat met de Europese route voor het aanvragen van een patent de procedure voor het indienen van de aanvraag verloopt via het Europees Octrooibureau (de EOB). Dat is op zich goed geregeld maar daarna begint het pas echt.

De aanvrager moet dan een keuze maken in welke landen van Europa het patent wordt doorgezet waarbij in elk land de zaken net weer anders geregeld zijn. De aanvrager komt zo in het bezit van een bundel patenten en daarom wordt dit wel een bundeloctrooi genoemd.

Vaak zijn er vertalingen nodig en in elk land moet betaald worden voor het in stand houden van het patent. Bovendien moet bij een eventuele inbreuk op het patent in het desbetreffende land een rechtszaak gevoerd worden. Het idee van het Unitair Octrooi was dat dit allemaal niet meer hoeft en dat met één procedure de uitvinding op de hele Europese markt beschermd is.

Dat was immers het grote verschil met een patent in Amerika. Daar is het ook mogelijk om met een patent een uitvinding te beschermen op de hele Amerikaanse markt. En in Europa moet bescherming gezocht wordt in alle landen afzonderlijk wat veel meer gedoe en hogere kosten met zich meebrengt.

Het Unitair Octrooi is natuurlijk een mooi idee maar het maar steeds niet ingevoerd want het plan kende toch wel een aantal haken en ogen. Wat is het nadeel? Het Europees octrooi kan geregistreerd in totaal 38 landen. Het gaat daarbij om de landen die deel uitmaken van de Europese Unie en nog een aantal anderen zoals Noorwegen, Zwitserland en Turkije. Daarbij zal het Unitair Octrooi alleen geldig zijn in landen die aan het verdrag deelnemen en dat zijn dus niet alle EU-lidstaten. Want hoewel al een heel aantal landen het verdrag hebben geratificeerd doen ook een aantal landen niet mee, bijvoorbeeld Polen en Spanje.

De geboorte van het Unitair Octrooi liet wel erg lang op zich wachten

De discussie over een Europees octrooi loopt al heel lang want al in 2011 schreef de auteur van dit stukje webtekst in een voorgaande pagina over het unitair octrooi dat nog steeds met name Spanje en Italië dwars lagen. Zij wilden alleen publicatie van het octrooi in het Engels, dan wel in de taal van hun eigen land. Zij waren bang dat hun interne markt in zou storten wanneer het huidige systeem zou worden aangepast. Het bleek dat een meerderheid van de lidstaten het gedoe helemaal zat was en heeft in een vergadering, waar de emoties hoog opliepen, het besluit genomen tot een zogenaamde versterkte samenwerking. Dat houdt in dat bepaalde regels alleen gelden in de landen die dat willen en dat sommige EU-landen wel en andere niet mee gaan doen in het Unitair Octrooi.

Daarnaast liep in Duitsland nog een gerechtelijke bezwaarprocedure tegen de invoering maar dit land heeft het verdrag nu ook geratificieerd. Daarna is het nog een heel gedoe geworden met de Brexit maar Engeland doet uiteindelijk dus niet mee. Maar het Unitair Octrooi wordt nu dus definitief per 1 juni 2023 ingevoerd.

Met het Unitair Octrooi hoef je niet in elke lidstaat afzonderlijk de patentaanvraag te laten toetsen. Het patent biedt automatisch bescherming in alle deelnemende EU-landen op het moment van verlening. Bovendien geldt er één tarief voor het Unitair Octrooi. Als er inbreuk wordt gemaakt op het patent of als je het patent van een concurrent wilt aanvechten, kun je terecht bij één instantie: het Unified Patent Court (UPC).

Sinds het UPC is ingevoerd, gelden de bestaande nationale goedkeuringen voor Europese octrooien in landen die het hebben geratificeerd, voor zowel het UPC als de nationale rechtbanken. Tenzij de octrooihouder er via een opt-out voor kiest om het UPC niet te laten gelden. Het grootste risico voor de octrooihouder onder het UPC-systeem is dat een andere partij bij het UPC een verzoek tot nietigverklaring van het patent kan indienen. Door actief de bevoegdheid van het UPC op te heffen, kan dit risico worden voorkomen. Dit moet je als Europees patenthouder wel zelf regelen. Je kunt een verklaring indienen om je aanvraag of Europees patent uit te sluiten van de UPC-overeenkomst (dit wordt de opt-out genoemd). Dit kan ten minste drie maanden voor de overeenkomst van kracht wordt, maar ook gedurende de ingestelde overgangsperiode, zolang er geen procedure is ingesteld bij het UPC door een derde partij. Als je een opt-out indient voorafgaand aan de inwerkingtreding van de UPCO, voorkom je dat een derde partij een nietigheidsvordering kan indienen zodra de UPCO van kracht wordt. De "sunrise" periode begint op 1 maart 2023, nadat ook Duitsland de UPCO heeft geratificeerd. De opt-out blijft geldig zolang het octrooi van kracht is, ook na de ingestelde overgangsperiode. Je kunt de opt-out op elk moment opheffen, zolang er geen procedure bij een nationale rechtbank is gestart. Je kunt de opt-out echter maar één keer opheffen en dit is dan definitief. Dit is complexe materie omdat elk besluit dat je neemt een aantal voor- en nadelen kent. Het is daarom erg verstandig om dit met je octrooigemachtigde te overleggen alvorens een beslissing te nemen.

De kosten van een Unitair Octrooi

Een Europees octrooi moet, na de gezamenlijke aanvraagprocedure, in elk gewenst Europees land apart worden beoordeeld en verleend. En in geval van een conflict moet dat ook in elk land apart voor de rechter worden uitgevochten. Het idee was nu om een dergelijk conflict over een bepaald Unitair Octrooi door het nog op te richten Unified Patent Court (UPC) te laten behandelen en dat de uitspraak dan ook in alle gekozen landen geldig zou zijn. Meer bescherming voor minder geld, was het idee.

Het UPC zou ook alleen patentzaken moeten behandelen waarbij de rechters ook uit verschillende landen moeten komen. Naast gemak zou de UPC er ook voor moeten zorgen dat de totale proceskosten een stuk lager uit zouden komen dan in geval van een Europees patent waarbij verschillende rechtszaken tegelijkertijd gevoerd zouden moeten worden in verschillende landen. Dit kost vaak miljoenen Euro's.

De verwachting is dat een rechtszaak voor het UPC in het algemeen goedkoper is dan de verschillende rechtszaken zoals in geval van een Europees Octrooi. Echter, wanneer het een complexe zaak betreft zou een dergelijke rechtszaak ook wel eens tot in de miljoenen Euro's kunnen lopen. Het nadeel is dan ook weer dat als een rechtszaak door het UPC wordt verloren, de zaak ook meteen in alle gekozen landen verloren is.